A
Akwaforta – technika graficzna druku wklęsłego z wytrawionych płyt metalowych.
Akwarela – technika malarska w której używa się farb o spoiwie rozpuszczalnym w wodzie kładzionych na papierze lub pergaminie. Farba tworzy cienką przezroczystą warstwę przez którą prześwieca kolor podłoża. Zarówno zalety jak i wady tej techniki wynikają stąd że farby są przeźroczyste i szybko schną (można dzięki temu osiągnąć efekt wyjątkowej subtelności i lśnienia), co wymaga dużych umiejętności i doświadczenia. Obrazy malowane tą techniką są nieodporne na wilgoć i światło.
Akwatinta – technika graficzna druku wklęsłego dzięki wytrawianiu uzyskuje się charakterystyczną powierzchnię tonu.
Anodowanie – proces obróbki powierzchni w celu uzyskania charakterystycznej faktury i koloru. Anodowanie oprócz właściwości zdobniczych zabezpiecza metal przed korozją i zarysowaniami.
Antyrama – najbardziej ekonomiczna forma oprawy, składa się z oszlifowanego szkła lub plexi oraz pleców które za pomocą załączonych w zestawie klipsów mocuje się ze sobą. Antyramy występują tylko w rozmiarach standardowych, w antyramach można również umieścić passe-partout.
Antyreflex – szukaj szkło antyrefleksyjne.
B
Blejtram (krosno malarskie) - rama z listew, zwykle prostokątna, na którą naciąga się i przybija płótno malarskie. W blejtramach o większych rozmiarach stosuje się dodatkowe listwy poprzeczne zapobiegające odkształcaniu się listew zewnętrznych. Od XVIII stosowane są także od wewnętrznej strony kliny, które pomagają w regulowaniu naprężenia płótna
Blint – patrz wstawka
Blondel – rodzaj ozdobnej ramy o charakterystycznych łukowatych występach po bokach ramy.
C
Canvas - inaczej również zwany płótnem malarskim w ramiarskiej nomenklaturze współcześnie „canvasami” zwykło się nazywać wydruki barwne na płótnie syntetycznym które po naciągnięciu na blejtram tworząc imitację obrazu często posiadają zadrukowane boki co umożliwia powieszenie obrazu bez ramy, przez co obraz uzyskuje dodatkowo trój wymiar (3D).
D
Decoupage w passe-partout – techniki zdobnicze służące do ozdabiania kartonów passe-partout do technik tych zaliczamy m.in. ozdabianie poprzez malowanie złotej fazy, frezowanie kreślenie ozdobnych linii oraz malowanie i umieszczanie elementów dekoracyjnych np. kalkomanii.
F
Faktura – sposób ukształtowania powierzchni dzieła sztuki, zależny od zastosowanych środków plastycznych i indywidualnego stylu artysty.
Faza – 1. Ozdobny szlif wykonywany wzdłuż krawędzi lustra w celu podniesienia walorów estetycznych oraz w celu uzyskania efektu uplastycznienia odbicia lustra i powiększenia ramy, najczęściej stosowana szerokość fazy to 25 mm 2. Faza w terminologii passe-partout oznacza przekrój który jest otrzymywany w procesie cięcia, zwykle przyjmuje się, ze cięcie kartonów passe-partout odbywa się pod kątem 45 stopni.
Felc – jest to wycięcie wzdłuż najdłuższej krawędzi listwy ramiarskiej lub krosna nazywana również wrębem lub falcem, przeznaczone do umieszczenia blejtramu, szkła i pleców.
Float – patrz szkło
Foamboard – płyta piankowa doskonały materiał na plecy do opraw. Spieniony polistyren pokryty obustronnie papierem, bardzo lekki. Foamboard występuje w kilku rodzajach jako biały, czarny i samoprzylepny.
Fotoramka – nazwa potoczna ramy zazwyczaj wykonaj z listew drewnianych, metalowych lub plastykowych zwykle nie przekraczającej 4 cm szerokości, występują w rozmiarach standardowych. Przystosowana do powieszenia na ścianie lub postawienia na blacie.
G
Gilotyna – profesjonalne urządzenie ramiarskie służące do ukośnego cięcia listew za pomocą noży.
Gobelin – jest nazwą potoczną tkaniny dekoracyjnej zwanej arrasem, nazwę pochodzi od nazwiska francuskiej rodziny Gobelin. Gobeliny zwykle są zawieszane na ścianach w celach dekoracyjnych.
Grafika - jeden z podstawowych obok malarstwa i rzeźby rodzajów sztuk plastycznych. Obejmuje techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej płyty drewnianej, metalowej lub kamienia.
Grunt – 1. W ramiarstwie powłoka zwykle wykonywana z masy kredowo – klejowej (pozłotniczej) która nanoszona jest na profil drewniany w celu nadania idealnej gładkości lub szlachetnej faktury i ornamentyki. 2. W technikach malarskich warstwa – sporządzana zazwyczaj na bazie kleju i gipsu nakładana na podłoże malarskie płótno, płytę, drewno w celu lepszego przystosowania go przyjęcia pigmentów, a także zabezpieczająca przed prześwitywaniem koloru podłoża.
Gwasz – technika malarska wywodząca się z akwareli. Do farb akwarelowych dodaje się spoiwo dzięki czemu malowidło jest nie przeźroczyste.
H
Haft Krzyżykowy – rodzaj haftu, w którym na materiale w formie siatki o jednakowej na całej powierzchni gęstości oczek (kanwie) wykonuje się tzw. "krzyżyki". Są to podstawowe elementy haftu krzyżykowego. Powstają one przez przeplecenie kolorowej nici przez oczko kanwy, a następnie zrobienie tego samego w taki sposób, aby kolejna część nitki pokryła poprzednią, przecinając ją pod kątem prostym (krzyżyk).
I
Ikona - to obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyjskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne. Charakterystyczna dla chrześcijańskich kościołów wschodnich, w tym prawosławnego i greckokatolickiego.
K
Kanwa – tkanina siatkowa z grubych nici, lub plastiku, o regularnym splocie, używana jako podkład do wyszywania bawełną, lnem, włóczką lub jedwabiem. Jest podstawową tkaniną służącą do haftu krzyżykowego.
Karton passe-partout – rodzaj tektury o grubości 1,4 – 1,5 mm, wykonywany z celulozy Wyróżniamy kilka typów Papermat™ z kremowym przekrojem i Whitecore™ o śnieżno białym przekroju występują również kartony specjalistyczne pokryte welurem lub płótnem.
Kartony muzealne – są to serie kartonów przeznaczone do oprawy muzealnej. Wyróżniają się one pH obojętnym w związku z tym prace w nich oprawione z upływem lat nie są narażone na kwaśne odczyny jak ma to miejsce w innych papierach.
Klips – inaczej zatrzask służący do zamknięcia antyramy, łączący szkło z plecami.
Krokodyl – patrz zawieszka.
L
Linka – specjalna linka ramiarska nazywana również plecionką jest jednym z najlepszych sposobów na zawieszanie obiektów, pozwala na bardzo precyzyjne wyśrodkowanie dzieła na ścianie oraz znacznie ułatwia jego zaczepianie.
Linoryt – technika graficzna druku wypukłego. Poprzez wycinanie z korkowego linoleum usuwa się część która nie będzie drukowana.
M
Mixtion – Klej do przyklejania płatków szlagmetalu, złota lub srebra. Rozróżniamy olejny, wodny, spirytusowy.
N
Naklejanie obiektów – w celu uniknięcia falowania się obiektów oprawianych pod wpływem wilgoci, często stosuje się naklejanie. Wyróżniamy następujące z metod: klejenie introligatorskie, klejenie przy użyciu prasy próżniowej, foamboard samoprzylepny.
O
Obraz olejny – jest to dzieło malarskie wykonane za pomocą techniki olejnej (farb olejnych) zwykle na płótnie jak również na desce, tekturze, płycie i pilśni.
Okienko/okno – (w passe-partout) otwór powstały w procesie cięcia pozwala na oglądanie obiektu w nim umieszczonego okna mogą występować w różnych kształtach prostokątne, kwadratowe, owalne i okrągłe.
Okucia – są to akcesoria ramiarskie stosowane zwykle przy montażu ram aluminiowych wyróżnia się tu między innymi kątowniki (winkle) oraz wieszaki i sprężynki.
Oprawa – powszechna nazwa czynności polegającej na umieszczeniu obiektu poddawanego tej czynności w ramę.
Oprawa muzealna – sposób bezinwazyjnej oprawy obiektów. Szczególny nacisk kładzie się tu na dobór odpowiednich materiałów (o odpowiednim odczynie PH) stosuje się odwracalne techniki montażu obiektu z passe-partout.
Ornament – 1. Motyw lub zespół motywów zdobniczych, stosowanych w sztukach plastycznych. Motywy te mogą pokrywać całą powierzchnię, występować tylko w określonych polach albo przybierać formę pasową. 2. W ramach i listwach ramiarskich są to ozdobne elementy wykonane zwykle z masy kredowo – klejowej lub rzeźbione w drewnie.
P
Passe-partout - Ramka tekturowa z otworem o powierzchni trochę mniejszej od powierzchni obiektu z ilustracją, służąca do ochrony jego brzegów i skupienia uwagi obserwatora na obrazie; ramka taka może być czysta lub mieć zdobioną powierzchnię.
Pastel – Miękka pałeczka utworzona ze sproszkowanego pigmentu malarskiego z dodatkiem kredy, gipsu, spoiwa. Tym samym terminem określa się kompozycję wykonaną pastelem. Pastel należy oprawiać z passe-partout aby obiekt nie dotykał bezpośrednio do szyby.
Patyna – w ramiarstwie patyna odgrywa istotną rolę to ona tworzy końcowy efekt na listwie lub ramie.
Pinakoteka – zbiór obrazów
Plecy – w nomenklaturze ramiarskiej tył/wykończenie oprawy najczęściej stosowanym materiałem jest płyta HDF, tektura, tektura muzealna, foamboard.
Plexi - Szkło akrylowe inaczej: pleksi, plexiglas, metapleks to przezroczyste tworzywo akrylowe, którego głównym składnikiem jest polimer – poli(metakrylan metylu) (PMMA). Dzięki swoim właściwościom tak jak „nie tłukące” jest chętnie wykorzystywana przy oprawie obiektów szczególnie narażonych na stłuczenia, odporne na promienie UV.
Poster – wyrób poligraficzny zaliczany do akcydensów. Druk jednostronny różnorodny w formacie o charakterze dekoracyjnym zwykle reprodukcja malarstwa, grafiki, fotografii
lub kompozycja specjalnie stworzona do tego celu.
Prasa próżniowa – urządzenie służące do naklejania obiektów, do tego celu stosuje się różnego rodzaju media, folię kleje, laminaty wykończeniowe.
Profil – kształt, zarys w przekroju.
Pulment – Bolus, glinka szlachetna w kolorach od żółtego poprzez czerwony do czarnego. Używana jako podkład pod złoto lub srebro w technice złocenia mokrego.
R
Rama – zwykle prostokąt składający się z czterech boków (listew) zaciętych i połączonych ze sobą pod kątem 90 stopni. Listwy ramiarskie posiadają specjalny felc który pozwala na umieszczanie w ich wnętrzu obiektów (obrazy olejne, postery, tkaniny dekoracyjne, etc.) podstawowe ramy mogą się składać z następujących części składowych: szkło, passse-partout, obiekt oprawy, plecy lub stopka.
Rama drewniana – zwykle wykonana jest z drzewa egzotycznego, lipowego lub sosnowego.
Rama metalowa – zwykle wykonywane są z aluminium lub stopów pochodnych, poddane procesowi anodowania w celu podniesienia walorów estetycznych. Wyposażona w okucia.
Rama owalna – jest to dosyć często występująca forma ramy, jednak ze względu na swój kształt jest trudna do wykonania i zwykle występująca w stałych rozmiarach.
Rama stylowa – rama drewniana wykonana w charakterystycznym dla danej epoki stylu. Ornamentowana i złocona.
Relief – forma zdobnicza utworzona na płaszczyźnie inaczej płaskorzeźba dzielimy na wklęsły i wypukły. Relief uzyskuje się techniką rzeźbienia, puncowania i odlewu.
Reprodukcja – kopia dzieła sztuki stworzona za pomocą techniki poligraficznej, która nie jest oryginałem. W sztuce nowoczesnej definicja ta nie jest jednoznaczna.
S
Sepia – brązowo żółta przejrzysta farba stosowana w rysunku pędzlem, lawowaniu i akwarelach, odznacza się przejrzystością. Efekt sepii jest często wykorzystywany w fotografii artystycznej.
Stopka – 1. nazywana również bazą, dolna krawędź okna większej szerokości niż trzy pozostałe. 2. element służący do prezentacji obiektu w formie stojącej np. do postawienia na kominku, komodzie lub biurku.
System zawieszeń – zwykle składa się z szyny przysufitowej, linek stalowych lub syntetycznych oraz haków dostosowanych do wagi obiektów prezentowanych, pozwala on na umieszczanie obiektów bez wiercenia otworów ściennych inaczej zwany również systemem galeryjnym lub galerią. Pozwala na częste zmiany ekspozycji.
Szelak – Żywica rozpuszczalna w alkoholu. Produkt przemiany materii owadów (wesz lokowa). Występuje w kilku kolorach od jasnożółtego do rubinu. Służy do wyrobu lakierów spirytusowych, politury, tuszu i innych.
Szkło – w ramiarstwie najczęściej stosowanym jest szkło typu float (2 mm) o idealnie płaskiej powierzchni. Masa szklana w procesie produkcji wylewana jest na cynę w kontrolowanej atmosferze, polerowane jest ogniowo.
Szkło antyrefleksyjne – potocznie nazywane antyrefleksem, ma na celu zmniejszenie efektu odbija się światła, jest łatwo rozpoznawalne poprzez lekko matową powłokę. W niektórych przypadkach unika się stosowania gdyż może zakłócić prawidłowy odbiór dzieła.
Szlagmetal – cienka folia stopu miedzi i cynku będąca imitacją złota płatkowego. Grubość szlagmemtalu waha się od 1/800 – 1/2000 mm. Występuje w listkach o wielkości 16x16 cm.
Sztukateria – plastyczna, ornamentalna ozdoba z tynku, gipsu, masy pozłotniczej stosowana głównie do tworzenia plastycznego reliefu ramy lub ściany.
T
Tableau – w nomenklaturze ramiarskiej jest to rodzaj passe-partout z dużą ilością okienek w różnych kształtach i rozmieszczonych w rożnych nie regularnych odstępach np. owalne, prostokątne i inne nietypowe formy. Tableau może znaleźć zastosowanie np. przy oprawie fotografii rodzinnych, szkolnych, drobnych dokumentów lub pamiątek.
Tacker – inaczej zwany popularnie zszywaczem. Jest to narzędzie ręczne często również pneumatyczne lub elektryczne służące do wbijania stalowych klamer. Urządzenie to jest często stosowane przy naciąganiu płócien na blejtramy oraz przy oprawianiu obiektów w ramy.
Tondo – obraz w kształcie koła, rama okrągła.
W
Wstawka – nazywana inaczej blintem jest ramą umieszczaną w felcu ramy bazowej stosuję się ją w celu powiększenia obiektu, nadania mu głębi lub uwypuklenia obiektu oprawianego bądź zwiększenia optycznego szerokości ramy.
Wymiar – w ramiarstwie szerokość i długość. Wyróżniamy trzy typy wymiarów 1. Wewnętrzny – mierzony w felcu 2. Zewnętrzny – mierzony po zewnętrznej krawędzi ramy 3. W świetle – to co staje się widoczne w momencie oprawienia obiektu.
Wymiar standardowy – jest to wymiar uznawany za standard, zwykle powstałe od formatów standardowych fotografii. Wymiary powszechnie uznawane za standardowe to: 9x13 10x15 13x18 15x21 18x24 21x30 24x30 30x30 30x40 40x50 40x60 50x60 50x70 60x80 70x100.
Z
Zawieszka – wieszak, uchwyt przytwierdzony na stałe do pleców bądź ramy obiektu, umożliwia jego zawieszenie i ekspozycję. Wyróżniamy zawieszki przykręcane, wciskane lub wstrzeliwane. Najczęściej stosowanym typem zawieszki jest krokodyl gdyż umożliwia on zawieszenie obiektu na ścianie idealnie w poziomie. Występują również zawieszki trójkątne, ozdobne, ekonomiczne etc.
Złocenie – pokrywanie elementów, detali ozdobnych, ornamentów, listew ramiarskich brązem, szlagmetalem lub złotem płatkowym w celu nadania specyficznych walorów estetycznych i wizualnych.
Złoto płatkowe – podstawowy materiał pozłotniczy. Płatki złota o grubości wąchającej się od 1/3000 do 1/14000 przeciętnie 1/8000 mm. Złoto płatkowe może posiadać różną ilość karatów w zależności od pożądanego efektu, płatki występują w książeczkach przełożone bibułą. Imitacją złota płatkowego jest szlagmetal.
Zszywarka – podstawowe specjalistyczne urządzenie ramiarskie zwykle jest pneumatyczne lub hydrauliczne służące do łączenia (zszywania) listew ramiarskich pod kątem 90 stopni przy użyciu zszywek i kleju. Odpowiednio dobrana zszywka w kształcie literki V jest wstrzeliwana jest pod ciśnieniem.
